เรื่องราวเกี่ยวกับมาร์เซโล่ เบลซ่า มีมากมาย อันไหนจริง อันไหนเท็จ ใครรู้บ้าง
เขาขู่แฟนบอลในอาร์เจนติน่าด้วยระเบิดมือ
คุมทีมชาติอาร์เจนติน่าใน WC 2002 พร้อมเทปวิดีโอคู่แข่ง 2,000 ม้วน สั่งให้ผู้รักษาประตูเตะบอลออกข้างทุกครั้ง เพราะฝ่ายตรงข้ามมีจุดอ่อนที่การทุ่ม
ว่ากันว่า เบลซ่าคือคนที่สนใจทุกรายละเอียด หมกหมุ่น ลึกลับ เกี่ยวข้องกับตำนานมากมาย เป็นหนึ่งในมนุษย์ลูกหนังที่บุคลิกกระตุ้นความอยากรู้อยากเห็น
จากคำบอกเล่าของอดีตนักเตะ เรื่องที่ยกตัวอย่างข้างต้นไม่เป็นความจริง แต่คนยังปักใจเชื่อว่าเขาเป็นแบบนั้น เพราะนี่คือโค้ชฟุตบอลที่กล้าฉีกตำราทุกอย่าง จัดรูปเล่มใหม่ แล้วทำอะไรที่เขาคิดว่ามันควรจะเป็นมากกว่าหนังสือที่เขียนไว้ เป็ป กวาดิโอล่า และเมาริซิโอ พอเช็ตติโน่ คือสาวกของเบลซ่า ผู้นำลัทธิลูกหนังคนนี้
บีบีซี เวิร์ดล์ เซอร์วิส ทำสารคดีเกี่ยวกับ มาร์เซโล่ เบลซ่า ชื่อ Bielsa: the manager behind the myths รับฟังได้ทางพอดแคสต์ของบีบีซี ลองฟังดูนะครับ เดี๋ยวแปะลิงก์ไม่ตอนท้ายเรื่อง คล้ายๆ ละครวิทยุเลย บีบีซี สัมภาษณ์ผู้คนมากมาย ตั้งแต่บูเอโนส ไอเรส บิลเบา เม็กซิโก และมาร์กเซย์
บิลเบามาจากโรซาริโอ เมืองหลวงแห่งซานตาเฟ่ อาร์เจนติน่า เป็นลูกคนกลางจากครอบครัวที่ประสบความสำเร็จด้านการเมือง กฎหมายและการทูต พี่น้อง ชายและหญิง ดำเนินชีวิตในครรลองของครอบครัว เป็นนักกฎหมายและนักการเมือง ราฟาเอล พี่ชายเป็นทูตอาร์เจนติน่า ประจำชิลี ขณะที่เบลซ่าสนใจฟุตบอล แยกหนังสือพิมพ์ของแม่ทุกเช้า เพื่ออ่านเรื่องกีฬา เช่นเดียวกับนิตยสารแต่ละเล่มในบ้าน หากมีเรื่องกีฬา
เขาเล่นฟุตบอลอาชีพกับนิเวลล์ โอลด์สบอย แต่พบว่า ตัวเองมีข้อจำกัดด้านกายภาพ เหมาะกับการโค้ชมากกว่า เบลซ่าเลิกเล่นฟุตบอลเมื่ออายุ 25 ตัดสินใจมุ่งหน้าเป็นโค้ช คุมทีมมหาวิทยาลัยบูเอโนส ไอเรส และคุมทีมเยาวชนนีเวลล์ ริเริ่มแนวทางสเกาต์นักเตะซึ่งเขาพัฒนาต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน
“ในอาร์เจนติน่า ทีมฟุตบอลส่งแมวมองไปทุกสลัม ทุกสวนสาธารณะ สนามเด็กเล่นทุกแห่ง ด้วยความหวังว่าจะพบเมสซี่ มาราโดน่า หรือบาติสตูต้าคนใหม่ แต่สิ่งที่เบลซ่าทำคือตัวตนของเขา ซึ่งใส่ใจรายละเอียดและมีระบบระเบียบมาก” มาร์เซล่า โมร่า อี อเราโฮ นักเขียนเรื่องฟุตบอลในอาร์เจนติน่เปิดเผย
“เขากับฮอร์เก้ กรีฟฟ่า เพื่อนโค้ช แบ่งอาร์เจนติน่าออกเป็น 70 เขต ขับรถเฟียตคันเล็กๆของเบลซ่าเป็นพันๆไมล์ หากพบนักเตะที่สนใจ พวกเขาจะเดินทางไปดู ไม่ว่าจะยามไหนก็ตาม ตอนพอเช็ตติโน่อายุ 12 ปี เบลซ่าไปบ้านนักเตะตอนตี 2 บอกแม่พอเช็ตติโน่ว่า อยากเซ็นสัญญากับลูก แม่พาเบลซ่าไปห้องนอนพอเช็ตติโน่ที่หลับอยู่ เบลซ่าบอกว่า ไม่ต้องปลุก ผมไม่ต้องการคุยกับเขา แค่เห็นขาเขาก็พอแล้ว”
พอเช็ตติโน่และขา 2 ขาของเขากลายเป้นกำลังหลักของนีเวลล์ชุดแชมป์อาร์เจนติน่า 2 สมัยกับเบลซ่า หนึ่งในเพื่อนร่วมทีมคือริคาร์โด้ ลูนารี่ จำเหตุการณ์ที่เบลซ่าไปดูเขาเล่นกับทีมท้องถิ่นเมื่อปี 1985 ซึ่งเขาทำแฮตทริคได้
“หลังเกม มาร์เซโล่ไปเจอพ่อผม บอกพ่อผมว่า ขอให้ผมขึ้นทะเบียนกับนีเวลล์ อันนี้ทำให้ผมสนใจมาก โดยเฉพาะความจริงจังและการพูดถึงฟุตบอลแบบหลงใหลสุดๆ ไม่แต่อ้าปากพูดนะ มือไม้ ร่างกายคือส่วนสำคัญในการพูด ผมคิดในใจ หมอนี่ใครนะ”
ลูนารี่ สัมผัสการฝึกซ้อมสุดโหดอันป็นสัญญลักษณ์ของเบลซ่า
“มันคือการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ของพวกเรา เด็กอายุ 15-16 เล่นฟุตบอลสนุกๆ” ลูนารี่เล่า “เราเคยซ้อมแค่ ชั่วโมงครึ่ง แต่กับมาร์เซโล่ เราซ้อม 3 ชั่วโมง ซ้อมจริงจัง เข้มข้นแบบไม่เคยเจอมาก่อน บางทีก็คิดตามมาร์เซโล่ไม่ทัน เขาซับซ้อนมาก”
การพัฒนาและผลักดันนักเตะให้พ้นขีดจำกัดของร่างกายและจิตใจ คือวิธีการที่เบลซ่าใช้มาตลอด เขามี ‘murderball’ เมื่อมาอยู่กับลีดส์ ลงทีมชุดใหญ่ 11-11 ไม่มีหยุด บอลไม่มีการออก
พาเวล พาร์โด้ อดีตนักเตะเม็กซิโก จำได้ว่า เบลซ่ามีความสุข เมื่อเห็นเด็กเยาวชนพยายามกัดฟันสู้กับความเจ็บปวด ระหว่างคุมทีมแอทลาส กัวดาลาฮาร่า เมื่อปี 1993 ต่อจากนีเวลล์
“เขามีคู่มือรูปแบบซ้อม ตลอดเวลาที่เราเล่นกับเขา ไม่เคยเจอรูปแบบที่ซ้ำกันเลย” พาร์โด้ ติดทีมชาติเม็กซิโก 146 ครั้ง กล่าว “หลังการซ้อม เขาประชุมนักเตะกลางสนาม พวกเรายืนหอบแฮ่ก ซึ่งดูเหมือนเขาจะมีความสุขมาก”
วิธีการของเบลซ่า การเตรียมตัวลงแข่ง ไม่จบแค่สนามซ้อม เขาจัดเทปวิดีโอคู่แข่งให้ลูนารี่และพาร์โด้ กลับไปดูที่บ้าน จากนั้นเขียนสรุปมา ทั้ง 11 ตัวจริง แท็คติก การเล่นลูกตั้งเตะ ครั้งไปร่วมงานแต่งกองหลังนีเวลล์ ดาริโอ ฟรังโก้ เบลซ่านำลูกทีมแยกไปอีกห้องหนึ่งในโรงแรม เพื่อดูเทปการแข่งขันเกมคู่แข่ง
ไม่น่าแปลกใจ ที่เบลซ่าได้ฉายา เอล โลโก้ เพราะวิธีการไม่เหมือนใคร
“วันหนึ่งเรามาสนามซ้อมตามปกติ แต่ไม่เจอมาร์เซโล่” ลูนารี่เล่า “เราได้ยินเสียงเขาตะโกน เขาสั่งงานเรา แต่ไม่เห็นตัวเขา สักเดี๋ยว เพื่อนคนหนึ่งมองเห็นว่ามาร์เซโล่อยู่ไหน เขาขึ้นไปนั่งดูเราบนต้นไม้ เพราะมองเห็นการเล่นชัดเจนกว่า”
30 ปีของการเป็นผจก. ทีม เบลซ่าช่วยพัฒนานักเตะได้มากมาย เช่น มาเตอุซ คลิช เลียม คูเปอร์ และเคลวิน ฟิลลิปส์ ซึ่งติดทีมชาติอังกฤษไปแล้วเมื่อเจอเดนมาร์ก
ศูนย์หน้าสเปน อาริตซ์ อาดูริซ เล่นให้เบลซ่าหนึ่งฤดูกาลที่แอตเลติก บิลเบา ยกย่องโค้ชคนนี้ว่า ทำให้เขาก้าวมาถึงจุดปัจจุบัน ยิง 104 ประตูใน 158 นัดกับลา ลีกา ขณะอายุเกิน 30 ปี
“ชัดเจน ปีนั้นผมพัฒนาการเล่นไปมาก เพราะเขาบังคับให้เราต้องเล่นให้ดี” อาดูริซเปิดเผย “เขาเป็นคนที่ต้องการผลงานดีที่สุด ทั้งจากตัวเองและทีม คุณต้องตื่นตัวทุกวินาที ทุกช่วงของการซ้อม การจับบอลแรก การยิง ทุกอย่างถูกอย่างโดนขุดคุ้ยหมด ทำให้เรารู้ว่า ทำได้ดีแค่ไหน”
“สไตล์การโค้ชของเบลซ่า เน้นที่บอลเป็นหลัก จนคุณมั่นใจเวลาครองบอล พัฒนาการเล่นลูกบอล การใส่ใจทุกรายละเอียด การวิเคราะห์แม้แต่เหตุการณ์เล็กๆ ของเกม แล้วถ่ายทอดให้คุณฟัง มันพัฒนาคุณได้เยอะเลย”
อย่างไรก็ตาม บางคนบอกว่า วิธีการของเบลซ่า ทำให้นักเตะหมดพลังในช่วงสำคัญ โดยเฉพาะการตัดสินแชมป์
ฤดุกาลแรกกับบิลเบา เขานำทีมเข้าชิงยูโรป้า ลีก และโคป้า เดล เรย์ แต่แพ้ แอตเลติโก้ มาดริดและบาร์เซโลน่า 3-0 กับมาร์กเซย์ ปี 14-15 ทีมของเบลซ่าเป็นจ่าฝูงลีก เอิงช่วงคริสต์มาส แต่ได้แค่อันดับ 4 เมื่อจบฤดูกาล
“เราเหนื่อยล้า” ร็อด ฟานนี่ กองหลังบอก “โดยเฉพาะจิตใจ ทำต้องทำอะไรซ้ำๆทุกวัน คุณต้องเข้มแข็งมาก เหมือนเป็นโรงงาน ทำซ้ำๆ จากนั้นกลับบ้าน ทุกวัน ทุกวันของแต่ละปี เชื่อผมเถอะ มันยากมาก”
ฟานนี่บอกว่า นักเตะมาร์กเซย์เรียกเบลซ่าว่า ‘le professeur’ ปรมจารย์ เพราะความรู้ด้านฟุตบอล และการจัดการทีม การรักษาระยะระหว่างโค้ชและนักเตะ
“นักเตะไม่ค่อยทักทาย หรือคุยกับเขามากนัก ผมจำได้ว่า เคยทักเขาสองครั้ง หลายคนไม่อยากเชื่อ จนคิดว่าเขาน่ากลัว เป็นปีศาจ แต่ไม่ใช่หรอก เขาเป็นแบบนั้น”
เบลซ่าซื้อลูนารี่จากยูนิเวอร์ซิดัด คาโตลิก้า เดอ ชิลี มาแอทลาส คำพูดแรกที่เบลซ่าบอกนักเตะคือ คุณค่าตัวไม่ถึง 1 ล้านเหรียญแบบที่สโมสรจ่ายหรอก อาดูริซพูดเรื่องคล้ายๆกัน เมื่อย้ายมาบิลเบาในฤดูกาลที่สองของเบลซ่า
“วันแรกที่เจอกัน เขาพูดในแบบของเขา ผมไม่ได้ขอกำลังเสริมในเกมรุกนะ สโมสรตัดสินใจซื้อผมเอง” อาดูริซเล่า “ผมคิดว่า เขาอาจอยากรู้ว่า ผมจะมุ่งมั่นแค่ไหน และผมรู้ว่า โค้ชคนนี้จะไม่โกหกผมเด็ดขาด ไม่ว่าจะเรื่องอะไร เขาจริงใจมาก”
พาร์โด้เชื่อว่า การเว้นระยะของเบลซ่ากับนักเตะ อาจทำให้เขาประสบความสำเร็จน้อยกว่าที่ควร แชมป์ลีกอาร์เจนติน่า 3 ครั้ง เหรียญทองโอลิมปิก แชมป์เดอะ แชมเปี้ยนชิพกับลีดส์ นักเตะบางคนขอบให้ผจก. โอ๋
“ผมว่า คลอปป์ กวาดิโอล่าและซีดานเป็นกันเองกันนักเตะมากกว่า เบลซ่าทำให้นักเตะเชื่อมั่นในระบบ พัฒนาเรา แต่บางที เราต้องการความสนิทกับโค้ชบ้าง เขาคิดว่านักเตะคือเครื่องจักร แต่เราเป็นมนุษย์ มีความรู้สึก”
ลูนารี่ ก้าวจากนักเตะเป็นผู้ช่วยเบลซ่า เมื่อคุมทีมชาติชิลี ระหว่างปี 07-11 ก่อนมีข่าวว่า ลูนารี่ไม่อาจร่วมงานกับเบลซ่าได้อีก “ผมไม่บ้าฟุตบอลขนาดที่จะอยู่กับเบลซ่าได้” ลูนารี่เปิดเผย “ผมหลงไหลฟุตบอล แตไม่สามารถคิดแต่เรื่องฟุตบอลตลอด 24 ชั่วโมงได้ ใครก็ตามที่ทำงานกับเบลซ่า ต้องทุ่มเทขนาดนั้น”
เมื่อคุมลีดส์ เบลซ่าได้รับคำชื่นชมมากมาย หลังจากทีมพลาดการเลื่อนชั้นในครั้งแรก ปัญหาสปายเกต พวกเขาทำได้ในฤดูกาลต่อมา ที่โดนขัดจังหวะด้วยโควิค-19
มีคนบอกว่า เขาเรียนรู้จากข้อผิดพลาด “ความเป็นเบลซ่า บางทีก็ทำร้ายเขา เมื่อพลาดในครั้งแรก คนจะคิดว่า เดี๋ยวเบลซ่าก็หนีไป แต่ตอนนี้เขาทำได้แล้ว มันเป็นการปลดปล่อยที่ดีมากสำหรับเขาและสโมสร” โมร่า อี อเราโฮ กล่าว
เบลซ่ายังทำตัวติดดินเหมือนเดิม แม้ลีดส์ยกย่องเขาดุจเทพเจ้า มีคนเห็นเขา ฉลองกับแฟนๆ เมื่อลีดส์ได้เลื่อนชั้น หรือถ่ายภาพเซลฟี่ตัวเองที่หน้าบ้านแถวเวเธอร์บี้ ก่อนนักเตะลีดส์มาห้อมล้อมและร้องเพลงเชียร์ให้ที่เอลแลนด์ โร้ด
“คิดว่า เขามีพลังเพราะความรักที่เกิดขึ้นเพราะเขาที่ลีดส์ แต่พรีเมียร์ ลีก กดดันมาก เงินตรา การใช้ชีวิตดุจนักแสดง อะไรที่เขาไม่เคยสัมผัสมาก่อน เพราะฉะนั้นอะไรก็เกิดขึ้นได้”
Bielsa: the manager behind the myths
https://www.bbc.co.uk/sounds/play/p08qvw3g
บทความโดย :: กิตติกร อุดมผล
อ่านข่าวฟุตบอลต่างประเทศ :: ข่าวฟุตบอลวันนี้
บทความฟุตบอล :: บทความฟุตบอลก่อนหน้านี้
เว็บดูบอลออนไลน์ :: ดูบอลออนไลน์ฟรี
